فرهنگ ایرانیان مهاجر در آسیای مرکزی در نیمه دوم قرن نوزده

در اواسط قرن هجده میلادی، آسیای مرکزی به هجوم نادر افشار دچار شد. نادرشاه در محاربه های قفقاز، افغانستان و هندوستان ظفر یافت و در سال 1740م از راه بلخ و چارجوی وارد ماوراءالنهر شد. بعد از این واقعه تاریخی و درنتیجۀ فعالیت معنوی ایرانیان مهاجر در آسیای مرکزی اصطلاح «ایرانیان مهاجر» به وجود آمده است. فرهنگ ایرانیان مهاجر یکی از قسم های ترکیبی فرهنگ ملی این سرزمین است و این وادار می نماید که از دیدگاه فرهنگ شناسی مورد تحقیق و بررسی علمی قرار گیرد. در قرن نوزدهم و کمی قبل از آن، درنتیجه پاره ای جنگ ها و وجود روابط تجاری برخی از ایرانی ها به تمایل خویش به آسیای مرکزی عزیمت کردند و درپی آن در شهرهای بخارا و خیوه طبقه ایرانیان مهاجر شکل گرفت. ایرانیان ضمن پذیرش بعضی خصوصیت های فرهنگ جامعه میزبان، برخی وجوه فرهنگ معاشرت ایرانی مثل باادبی، رعایت شرط و آداب معاشرت و ظاهر آراسته، شیوه های سلام و تشکر ایرانی، بخشش و... را در آسیای مرکزی رواج دادند. در سال 1890م، در عشق آباد ایرانیان حسینیه ساختند و در آنجا مراسم دینی خود را برگزار می کردند. محله هایی که ایرانیان در آنجا زندگی می کردند، «ایران محله» نامیده می شد که هر سال در این محله مراسم عزاداری در ایام محرم برگزار می گردید. به این ترتیب، فرهنگ عاشورا در آسیای میانه نفوذ پیدا کرد و در وحدت مسلمانان نقش مهمی در آن ایفا نمود.